Vernieuwde handreiking bezoek en sociaal contact voor verpleeghuizen

Meer aandacht voor de individuele afwegingen van bewoners, familie en naasten. Dat is het belangrijkste onderdeel van de vernieuwde ‘Handreiking bezoek en sociaal contact’ voor medewerkers van verpleeghuizen in coronatijd. “Ik ben erg blij met deze herziene versie,” zegt Inge Rinzema, verpleegkundig specialist in een verpleeghuis. “We kunnen nu per persoon bekijken wat voor een bewoner het gouden randje aan de dag kan brengen. Uiteraard met zorgvuldige afweging van eventuele veiligheidsrisico’s.”

Nieuwe situatie

De laatste herziening van de handreiking was in september 2020. Inmiddels zijn we in de verpleeghuizen in een andere fase van de pandemie terechtgekomen. Enerzijds bereiden we ons voor op een scenario waardoor de zorg opnieuw vastloopt, vanwege een toename van covidpatiënten in de ziekenhuizen en in de wijk. Anderzijds is er volop gevaccineerd onder bewoners en medewerkers, waardoor er nieuwe inzichten zijn over het verder mogelijk maken van bezoek en sociaal contact. Tijd voor een herziening.

Inge Rinzema: “Mensen die in het verpleeghuis wonen zijn vaak met het laatste stukje van hun leven bezig. Kwaliteit van leven is dan ontzettend belangrijk. Ik praat daarom altijd met bewoners over wat ze nog gelukkig en blij maakt. Dit gaat vaak over verrassend simpele dingen: een bezoekje van een (klein)kind, gezellig een kopje koffie drinken in het dorp, een wandeling in de tuin of de bingo in het café. Ook tijdens de strenge algemene coronamaatregelen bleef ik deze gesprekken voeren, maar we werden vaak belemmerd in de uitvoering. Bezoek bleek niet altijd mogelijk, naar het dorp gaan werd met klem afgeraden. Het leverde soms veel verdriet en eenzaamheid op, bij mijn patiënten en ook bij hun dierbaren. Daardoor voelde ik me als regiebehandelaar soms onmachtig. Het gouden randje aan iemands dag, dat is waar we het met elkaar voor doen. Dat maakt mijn werk zo bijzonder. Het is fijn dat we hiermee nu weer voorzichtig kunnen beginnen.”

Advance Care Planning

Mag een bewoner die volledig gevaccineerd is, door familie worden meegenomen voor een uitje? En zou deze bewoner dan bij thuiskomst in quarantaine moeten? Met dit soort vragen over de individuele vrijheid van mensen krijg je als verzorgende, verpleegkundige of verpleegkundig specialist steeds vaker te maken. Daar is niet altijd een kant-en-klaar antwoord op te geven. Er kan een dilemma ontstaan als persoonlijke vrijheid en welzijn tegenover persoonlijke veiligheid en risico’s (bijvoorbeeld vanuit medisch perspectief) komen te staan. De handreiking benadrukt het belang van Advance Care Planning (ACP). ACP heeft als uitgangspunt dat je samen met de bewoner en diens naasten bespreekt welke doelen en uitgangspunten voor hen belangrijk zijn om het verblijf en de behandeling in het verpleeghuis zo prettig mogelijk te maken. Je bespreekt samen de specifieke wensen, mogelijkheden en eventuele risico’s ten aanzien van bezoek en sociaal contact. Zo kunnen de bewoner en diens naasten een individuele, goed geïnformeerde afweging maken waarbij zowel de veiligheidsrisico’s als de kwaliteit van leven meetellen. De handreiking is een hulpmiddel om dit gesprek aan te gaan. Het uitgangspunt blijft: het is maatwerk per locatie. Wat er kan, hangt af van de ontwikkeling van zowel de vaccinatiegraad als het aantal besmettingen op de locatie en in de regio.

Daarnaast vraagt deze fase om aandacht en passende hulp voor complexe rouwprocessen of traumatische ervaringen van bewoners, hun naasten en professionals. De handreiking is daarom ook op deze onderdelen aangevuld.

Veiligheid versus kwaliteit van leven

De eerste versie van deze handreiking is vorig jaar gemaakt om een eind te maken aan de onacceptabele situatie van de bezoekersstop in verpleeghuizen tijdens de eerste golf van de coronapandemie. De handreiking geeft ruimte voor maatwerk in verpleeghuizen om bezoek en sociaal contact van de bewoners mogelijk te maken. De handreiking geeft de kaders aan waarbinnen ieder verpleeghuis afwegingen kan maken tussen veiligheid en kwaliteit van leven. Om deze afwegingen te maken, kunnen bestuurders, managers, cliëntenraden, ondernemingsraden/VAR/PAR en de regiebehandelaren van een zorgorganisatie gebruikmaken van de handreiking als hulpmiddel.

De handreiking is tot stand gekomen door een samenwerking van V&VN, ActiZ, Alzheimer Nederland, LOC, NIP, Verenso en Zorgthuisnl.